ONTZAGWEKKENDE STEENCIRKELS LANGS DE KUSTEN VAN EUROPA
In landen waar men veel respect toont voor het verleden is de kans groot dat oeroude bouwwerken een beschermde status krijgen en de moderne tijd doorstaan. Ook in streken waar de beschaving haar voetafdruk nog nauwelijks heeft achtergelaten maken deze oeroude restanten van oude beschavingen nog een kans overeind te blijven, als het hen al gelukt is weer en wind te trotseren.
Wat bij al deze culturele resten uit een ver verleden opvalt is dat ze op één of andere manier een relatie hebben met de jaarcyclus, de seizoenen, de equinoxen, de gang van de zon aan de hemel, standen van de maan.
Het kan haast niet anders of mensen uit een ver verleden hadden een nauwe relatie opgebouwd tussen hun eigen wijze van leven en de omringende krachten buiten hen die hun invloed op allerlei wijzen lieten gelden.
Talloze oude ruïnes, steenformaties, steencirkels, die we overal langs de kust van de Atlantische oceaan aantreffen getuigen hiervan.
Ik ben veel in Dartmoor geweest, een oeroud, weinig gecultiveerd gebied in het westen van Zuid-Engeland en ik heb daar vaak op een ronde steen gezeten terwijl ik over een langwerpige kolos van een steen zo’n tien meter voor mij over de top heen keek naar een punt aan de hemel.
Daar aan de hemel verscheen één keer per jaar een ster, die dagen later al weer een stukje opgeschoven bleek te zijn.
Maar als die ster daar verscheen dan wist de sjamaan van de stam dat het moment aangebroken was om de zaden aan de grond toe te vertrouwen zodat er later in het jaar geoogst kon worden.
Eerder zaaien dan dat moment deed de zaden bevriezen in de grond. Later zaaien maakte dat de oogst niet kon afrijpen op het veld wegens te koud.
We hebben nu een agenda, zij stelden de juiste datum op die manier vast.
Op de oude manier of op de nieuwe manier, wat altijd blijft gelden is het feit dat de boer afhankelijk blijft van het juiste moment.
Moderne wijzen van tijdsbepaling, begrip van de werking van ons zonnestelsel, mogen ons niet blind maken voor het simpele feit dat wij geheel afhankelijk blijven van het fenomeen dat onze aarde en om haar eigen as draait en om de zon en dat haar stand ietwat schuin staat en het zijn deze zaken die maken, die verklaren waarom de dingen lopen zoals ze lopen. Maar al deze verklaringen die we door de eeuwen en generaties heen hebben gevonden, doen niets af aan het feit dat we volslagen afhankelijk zijn en blijven van krachten, situaties, standen die ons gehele leven bepalen.
De sjamaan en de mensen van de stam uit Dartmoor achten dit gegeven, bogen daarvoor.
En wat doen wij. Wij kunnen het fenomeen verklaren en maken ons wijs dat we dit gegeven nu in de hand hebben omdat we het kunnen verklaren. En we vergeten nog enige vorm van achting op te brengen voor het fenomeen op zich en de krachten die er achter werkzaam zijn.
Feesten en met name de seizoensfeesten waren bij uitstek de gelegenheid in de oude culturen om deze gevoelde en beleefde achting uit te drukken. In allerlei vormen die dan weer werden bepaald door de geologie van de streek en de daaruit voortvloeiende cultuur.
In deze seizoensfeesten werd de verbondenheid en de onderwerping die men beleefde aan deze natuurkrachten gevierd.
Er is nog een heel oud nederlands woord waarvan bijna niemand meer weet wat het betekent, laat staan dat het nog gebruikt wordt; ootmoed.
Ootmoed staat voor de beleving dat men voelt dat men dient te buigen voor iets wat de mens overstijgt. Iets wat groter en hoger is dan jezelf en daar voor buigen.
Waar zijn die feesten naartoe waar de mens buigt voor en samen het onderworpen weten aan viert.
Ik heb nadrukkelijk de zin zo gevormd waardoor er een geheim zich openbaart.
Zich open-baart.
“samen het onderworpen weten aan viert”
het onderworpen weten aan is een synoniem voor achten
maar achten is ook samen vieren – want twee maal vier wordt acht.
Waarom is er anders heel lang geleden toen taal geboren werd afgesproken, of algemeen aangevoeld, dat een woord juist die vorm kreeg. Is het niet zo dat in het zoeken en vinden van het geschikte woord er iets van binnen meeluistert, meevoelt om te kijken of het klopt?
Waarom hebben wij als cultuur anders gekozen voor het woord achten om uitdrukking te geven aan dat gevoel van je onderworpen weten aan, buigen voor iets wat groter is.
Waarom kozen we niet voor het woord zessen, of pannenkoeken, of vul maar in.
Heeft het iets te maken met het feit dat het woord acht tevens een symbool is.
Dat de liggende acht uitdrukking geeft aan een eeuwigdurende beweging, de lemniscaat, en dat we die eeuwigdurende beweging niet begrijpen, maar dat we hem wel kennen als we gewoon de natuur in haar werking observeren. Dat er dus een prachtige synchroniciteit bestaat tussen die acht en het buigen voor iets groters.
Iets wat je niet hebt als je denkt aan zes of zessen laat staan pannenkoeken.
Begrijp je waar ik naartoe wil.
Mag je dan veronderstellen dat het woord vieren ook niet zo maar ontstaan is.
Vieren is een beetje meer dan feesten. Dat voel je wel.
Mooi he dat je dat kunt voelen.
En die vier, weet je waar die dan weer betrekking op heeft.
Wel, het kruis, het oudste symbool van de mensheid. Ik bedoel dan het evenwichtige kruis. Niet dat van Pasen. Daar staat lijden centraal en dat heeft nood aan zo’n soort kruis.
Nee het gelijkarmige kruis.
In dit kruis drukte de mensheid van vroeger de verbondenheid uit die zij ervoer.
De verbondenheid met en de achting voor het zonnejaar met haar vier kardinale punten; het begin van wat men de seizoenen noemde. De zon, en de dichterlijke vrijheid neemt nu mijn pen in handen, zij-zoende de vier punten op het kruis.
De zon kondigt op vier momenten in het jaar het begin aan van een nieuwe fase die de mens heel snel leerde kennen in haar relatie met het natuurgebeuren.
Op deze kardinale punten plaatste men de grote jaarfeesten, de vier achtingspunten waarop samen gevierd werd.
De equinoxen en de zonnewenden zoals we die later zijn gaan noemen.
21 maart, 9 uur op de klok, begin van de lente.
23 juni, 12 uur op de klok, hoogste stand van de zon tenslotte, begin van de zomer
22 september, 3 uur op de kok, begin van de herfst.
De halve cirkel van 9 uur via 12 uur naar 3 uur is de grote dagzijde van het jaar waar de zon domineert
De andere halve cirkel loopt van 3 uur, herfst begint, dood treedt in naar 6 uur onderaan, begin van de winter tot 9 uur, als de zon terug keert en de lente weer aan de beurt is.
Dit is de nachtzijde, herfst en winter waar de zon een stapje terug zet en plaats maakt voor de duistere zijde van het leven, het meer ondergrondse gebeuren als voorwaarde voor nieuw leven.
Men erkende deze natuurwet, men vierde dit grootse gebeuren en had daar zeer goede redenen voor.
Men zag de parallel niet enkel met de natuur maar ook met de eigen natuur.
Men zag dat er in het persoonlijke leven ook vier fasen zijn die we door-leven.
De cyclus die elke boom de mens toonde, het zaad dat valt en wanneer de omstandigheden gunstig zijn dan ontkiemt het en groeit het uit tot een volwassen boom. Die vervolgens haar groei in dienst stelt van haar reproductie. Ze vormt bloesems waarbinnen nieuw zaad kan groeien en rijpen. Als de herfst haar roept laat ze het zaad vallen en geeft ze het terug aan de aarde waar het wacht in de winter. Wacht zoals de boom dat doet door schijnbaar dood te gaan en haar leven terug te trekken diep in haar binnenste en wacht op de terugkeer van het licht.
Het was voor de mens van toen niet moeilijk om in deze rondgang van het leven in de boom de rondgang te herkennen van het eigen leven.
Geboren worden, uitgroeien tot, zaad vormen en rijpen, het leven teruggeven en je klaarmaken voor de grote wachtkamer van waaruit je eens weer geroepen wordt voor een nieuw te ontwikkelen, nog beter geschikte vorm. Voor een compleet nieuwe bijdrage aan een wereld in wording.
Binnenkort staat er weer een groot feest voor de deur.
Eigenlijk zouden we het moeten vieren rond 22 maart.
Het feest van het initiatief.
Maar aangezien onze cultuur wordt gedomineerd door godsdiensten noemen we dat nu Pasen, althans dat deel van de mensen die de Joods-Christelijke traditie volgt.
Als je je beter verbonden voelt bij een andere traditie, prima, die hebben ook hun eigen feesten.
Maar het kan geen kwaad om even buiten je eigen traditie te kijken en te zien waar het allemaal vandaan kwam. Niet omdat we zo nodig terug moeten. We moeten enkel even terug kijken of we onderweg niets iets verloren zijn dat nodig terug opgeraapt moet worden.
Want je weet wat je met badwater zoal kunt weggooien.
Precies, het kind dat van nature verbonden is met en voortdurend verbaasd rondkijkend woorden begint te maken met klanken als ooooh en aaaah.
Deze klank is in het Engels bestorven in het prachtige woord awe. Spreek het uit en laat het klinken en voel het.
Zoek het maar op. To awe betekent ontzag hebben voor.
Schitterend he hoe een klank die dat gevoel exact uitdrukt besterft tot een woord.
Dat woord is ONTZAG-WEKKEND.
Het enige woord dat paste als ik me zelf weer zie zitten op die ronde steen in Dartmoor.
Fijne feestdagen rond de komende Paasdagen.
© Willem Versteeg.
1 april 2019.
