Sporen volgend naar de Bron
deel drie van het blog “Veertig jaar Poustinia”
Huize Poustinia en wat er zoal aan voorafging
Zoals ik al in de vorige blog beschreef vond de geboorte van Poustinia plaats op 9 juli 1983.
Dit geschiedde na vele jaren van inzet en engagement waarbij een open contact met anderen in groepswerking centraal stond.
In een geest van open dialoog waardoor perspectieven zich openden om steeds breder naar het leven te kijken. In de zin van andere manieren ontdekken om met hetzelfde om te gaan waardoor het zich verhouden naar wat zich in het leven reëel aandient, diverser en rijker wordt en bijgevolg ook diepzinniger.
De focus lag dus helemaal op wat het leven reëel aandient en de ervaringen waarmee gedeald moet worden.
Met als centraal gegeven: een mens moet het zelf doen maar vooral niet alleen. Wederzijdse inspiratie en kruisbestuiving zijn hierbij essentieel.
Spiegelen en weerspiegelen creëren mogelijkheden voor een dynamische menselijke ontwikkeling en ontplooiing. Deze werking ging gepaard met het geven van impulsen en tools als voeding voor geest, lichaam en ziel.
Verandering en vernieuwing waren essentieel om dergelijke uitwisselingen levendig te houden en te verdiepen.
Dit intensief werken met groepen nam ook diverse vormen aan. Het grootste deel van het jaar speelde dit alles zich af midden in een stadse omgeving met mensen die intensief bezig waren in werk en gezin of met studie.
Doch ook met mensen die aan de rand van de maatschappij leefden omwille van wat hen overkomen was: hetzij door ziekte, verlies, en zoveel meer. Intensief groepswerk voltrok zich ook regelmatig tijdens momenten van herbronning in weekenden en retraites over meerdere dagen gespreid waaraan hele families deelnamen. Telkens op plekken in de natuur waar de stress van het werk kon worden ingeruild voor reflectie en herbronning en inspirerende uitwisselingen.
Hieruit werd gaandeweg duidelijk hoe onmiskenbaar de rol van de natuur is bij dergelijke herbronning en herstel. Vooral een natuur die nog in zekere mate iets van haar ongereptheid kan laten zien, waar dier en plant nog in een samenhang bewegen die helend is voor wie erin vertoeft.
Waarin de mens nog niet teveel verstoord heeft.
Uiteindelijk, na enkele jaren, werd hiervoor tijdens een wandeling in de Ardennen een vaste plek gevonden in Bérismenil, in een huis bij een oude molen, door de eigenaar helemaal ingericht als kamphuis.
Nu “Het Molenhuis”, gelegen in de Ardennen dichtbij La Roche-en-Ardenne.
Door de inzet van velen en het op gang brengen van acties om aan de gevraagde som te kunnen komen, kon het worden aangekocht.
Dit op zich was een rijke ervaring van samenwerken en krachten bundelen die vooral de vrucht was van een gezamenlijke ervaring.
Die verbindt en vormt.
Na de aankoop van de oude molen konden ook daar heel wat activiteiten in verschillende vormen ontstaan die zeer dragend en inspirerend waren.
Vele jaren waren Modest en ik van dichtbij op deze intensieve werking betrokken, die helemaal afgestemd was op herbronning en dialoog in groep.
Uit de vele ervaringen die we gedurende jaren hierbij leefden werd gaandeweg duidelijk dat er bij mensen ook een nood leefde om individueel tot rust te komen, wegens herstel, of het doorleven van een moeilijke periode of omwille van een heroriëntatie vaak tengevolge van ziekte of een crisis of verlies.
Vermits dit een vaste omkadering en een meer residentieel karakter behoeft kon dit in de werking daar niet geïntegreerd worden. Ook de inrichting van het huis leende zich daar minder toe.
Bijgevolg rees bij Modest en ik de idee om een plek te zoeken die aan gasten de rust en veiligheid en omkadering bood om aan zichzelf toe te komen.
Een idee vraagt voeding en reflectie om grond onder de voeten te krijgen en vooral ook om te bevoelen waarop je een plek die hieraan beantwoordt, kan grondvesten. Zodat ze een duurzaam bestaan krijgt.
Bijgevolg ontstond ook de behoefte om onderzoek te doen naar bronnen die een licht wierpen op hoe in het verleden aan deze nood vorm is gegeven.
Het was het begin van een zoektocht naar bronnen die ons hierbij inspireerden en richting gaven zonder echter de roep van binnenuit om een hedendaagse vertaalslag aan dit alles te geven uit het oog te verliezen.
Om trouw te kunnen blijven aan een oorspronkelijk in het leven staan.
Met oorspronkelijk bedoel ik: creatief inspelen op wat op je pad komt en nauw contact houden met je innerlijke bron. Om te kunnen herkennen wat in de oude bronnen die je raadpleegt, raakt en vraagt om verder uitgediept te worden.
Wat we hier vaak benoemen als: de vertaalslag maken naar het hier en nu.
Dit betekent ook niet slaafs overnemen van, maar de essentie die uit deze bronnen oplicht, toetsen aan de noden van nu.
Tot op de dag van vandaag is een van de pijlers in de werken van Huize Poustinia: het vertalen en belichamen van oude waarden in een vorm aangepast aan deze tijd.
En deze worden geput en uitgelicht in wat doorheen eeuwen van doorgegeven wijsheid waardevol blijkt te zijn voor de heelwording van de mens. Een proces waarin de mens als geheel word gezien.
Waarin het vinden van connectie, het achten en leven van kwetsbaarheid en een gezamenlijk heel worden de motor is voor medemenselijkheid en mededogen. Een perspectief dat ook vandaag nog in de werking van Huize Poustinia centraal staat.
Ik citeer graag in dit verband woorden van Joanna Macy, wiens werk niet aan onze aandacht ontsnapte:
“We zijn in staat om het lijden van de werken in te voelen, dit is de ware zin van mededogen. Het geeft ons de kans om onze onderlinge verbondenheid met alle levende wezens te herkennen. Verontschuldig je niet als je huilt om de bomen die verbrand worden in het Amazonewoud en de wateren die vervuild worden door de mijnen in de Rocky Mountains.
Verontschuldig je niet voor het verdriet, de rouw en de woede die je voelt. Het maakt deel uit van je mens-zijn en rijping. Het is deel van je open hart, en als je hart openbreekt dan komt er ruimte voor de wereld om te helen.
Dit is wat gebeurt als mensen eerlijk naar het verdriet in de wereld willen kijken.”
Het zou te ver reiken om al de bronnen te noemen, die we tijdens onze zoektochten exploreerden. Ze vonden een vertaalslag in de vele themaweekenden doorheen de jaren die we hier in weekenden en retraites en het samenleven en delen met gasten en vaste helpers in huis hebben beleefd. Sommige worden wellicht nog benoemd in een ander verhaal van de blog. Of ze nemen vorm aan in wat we in de toekomst in dit huis wensen te leven.
Ik haal nu een paar bronnen aan uit die zeer richtinggevend zijn geweest voor de wijze waarop we hier ons dagelijks leven tot op vandaag inhoud en zin geven. Die ook aan de basis liggen van onze levenshouding en de wijze waarop we hier werken en afstemmen.
In de jaren die voorafgingen aan het opstarten van Huize Poustinia werden we in onze zoektocht naar bronnen zeer sterk gemotiveerd door deze drie vragen:
Waar ligt het raakpunt tussen spiritualiteit en het leven van elke dag?
Wat heeft de mens nodig om geestelijk gezond en heel te blijven?
Wat is er fundamenteel nodig om de noden van lichaam, ziel en geest in balans te houden.
Het woord spiritualiteit slaat hier niet alleen op religie en wordt door ons in de breedste zin van het woord gehanteerd: alles wat met de geest te maken heeft. En nog breder: ook de spiritualiteit van onderaf: ecologie en de lessen van natuurvolkeren en kosmologie.
Deze vragen welden op naarmate we doorheen de jaren van werken met mensen geconfronteerd werden met een geestelijke honger, de onmacht om wat inspireert te integreren in het leven van elke dag en het verlies van evenwicht tussen inkeer en inzet, werk en ontspanning, innerlijk en uiterlijk leven.
Het viel ons op dat een crisis, of het doorleven van een crisis, ook zeer veel raakvlakken vertoonde met deze drie vragen.
Weerbaarheid om met de kwetsbaarheid om te gaan die zich in existentiële crisismomenten toont vindt haar ankerpunten in het uitbalanceren van de noden van lichaam, ziel en geest.
Zo voelend en bevragend kwamen we op het idee om de wortels van het monastieke leven te onderzoeken en de overeenkomsten te ontdekken tussen de tijd waarin de eerste zogenaamde “kloosters” ontstonden en onze tijd, waarin bv. veel nieuwe woonvormen ontstaan die minder individueel georiënteerd zijn. Waarin het gezamenlijk leven van waarden een kans maakt.
De kloosters echter waren de eerste concrete vormen van samenleving waarin een respons op dergelijke vragen werd gegeven, weliswaar beantwoordend aan de tijdsgeest waarin ze ontstonden.
We stelden ook vast dat het ontstaan van de eerste kloosters een poging waren om diepe menselijke waarden te behoeden en de wijsheid die in oude boeken een bedding had gevonden te redden van plundering en vernieling.
Vanuit een aanvoelen dat wat de geest voedt niet verloren mag gaan.
Dat anders het zin geven aan wat men leeft, moeilijk wordt.
Of dat ankerpunten uit het zicht verdwijnen.
Ook vanuit de intentie een gezonde en veilige omkadering te creëren die het leven overeenkomstig natuur en kosmos garandeert.
De kennis van kruiden speelde een belangrijke rol zowel voor medicinale bereidingen als voor de keuken. De via overlevering verkregen medicinale kennis werd zorgvuldig in de oude boeken bestudeerd en toegepast.
Zo hadden kloosters ook de eerste hospice waar mensen verpleegd werden.
Samen met handenarbeid, werken op het land en het houden van dieren, waren gebed en contemplatie de belangrijkste ankerpunt in een dagelijks leven waarin door ritme en regelmaat een evenwicht tussen lichaam, ziel en geest werd gecreëerd.
Een andere bron was de Rijnlandse Mystiek, vertegenwoordigd door o.a. Meister Eckhart en Hildegard von Bingen, die zich kenmerkte door een zeer ecologische kijk op het leven en de gezondheid van de mens.
Een invalshoek die heden ten dage in internationale congressen over geestelijke gezondheid zeer aan de orde van de dag is.
Mystici en de monastieke kloosters pionierden op een wijze die nu met de nodige vertaalslag terugkijkend, heel baanbrekend was en in deze tijd mede aan de basis ligt van talloze nieuwe leefvormen waarin dezelfde waarden worden geleefd.
Deze beide bronnen waren in essentie zeer nauw verwant met de waarden die in inheemse culturen werden geleefd. Waar de mens ook als een heelheid in een samenhang van kosmische natuurkrachten wordt gesitueerd, waarmee hij onlosmakelijk één is.
Dergelijke verbanden leverden stof genoeg om serieus stil te staan bij de vraag: kunnen we in een hedendaagse vorm dezelfde waarden leven en ze als omkadering hanteren voor het ontvangen van gasten en dit op een universele basis, los van het geloof en de religie die gasten voor zichzelf als richtinggevend beleven.
Een vorm waarin alles draait rond het vinden van het raakpunt die mensen in hun individuele zoektocht met anderen verbindt. Een zich verbonden weten dat voortvloeit uit herkenning en ieder in zijn vrijheid laat voor het geven van zin aan.
Een vorm waarin de Bron van alle leven zonder vooraf in te vullen, werkzaam kan zijn in het doen en laten van elke dag.
Een vorm die, na aangeraakt te zijn door de bron hier op deze plek, uitmondde in het opstarten van Huize Poustinia, een project dat zich vanaf de basis verder zou ontwikkelen en gestadig verandert naarmate deze zoektocht naar diepere waarden zich verdiept en verder ontvouwt, maar ook naarmate de tijdsgeest ons dwingt om weer eens anders naar hetzelfde te kijken.
Steeds weer sporen volgend naar de Bron: daar waar alle leven samenvloeit en zich voortdurend vernieuwt en zich op oorspronkelijke, oningevulde wijze doorheen alle facetten van het leven openbaart.
Omdat het leven als geheel de basis vormt voor het grondvesten van een duurzaam project.
Of om het met de woorden van Rilke te zeggen:
“Laat het leven aan jou gebeuren. Het leven heeft het altijd bij het rechte eind.”
Rilke
© Huguette Beyens
Huize Poustinia
5 augustus 2023
de andere verhalen behorend bij dit blog vind je hier