Op weg naar hartje winter
Onze feestdagen worden voor het grootste gedeelte ingekleurd door de godsdiensten waar we ons mee verbonden weten.
Elke religie heeft zo zijn dagen, feesten en vooral redenen om deze dagen in het “zonnetje” te zetten.
Echter in toenemende mate voelen mensen zich alsmaar minder verbonden met allerlei godsdiensten en de daaraan gekoppelde rituelen en gebruiken.
En zo gaat er sluimenderwijs weer een mogelijkheid verloren om je verbonden te weten met.
Religies en de daaraan verbonden godsdiensten waren tenslotte een culturele poging van de mensheid om de oer-verbondheid met het geheel in allerlei vormen tot uitdrukking te brengen.
Deze verbinding te eren en te achten.
We bevinden ons op een beslissend keerpunt.
Aan de ene kant worstelt de mens zich als het ware vrij in het lossen van de banden die te sterk binden en de echte verbinding met het leven in de weg staan.
Aan de andere kant is de nood aan verbinding groter dan ooit.
De eerstgenoemde worsteling om vrij te komen van, toont de behoefte van de mens die zijn eigen wording centraal stelt en de wereld rond hem daarvoor als middel gebruikt.
Het is het puberale standpunt dat de mens wegdrijft van de groep vanwaaruit hij voortkomt. Met als doel een zelfstandig levende mens te worden.
Het daarop volgende stadium van de volwassenheid confronteert de mens, dat op zich zelf staan geenszins wil zeggen dat hij zich kan losmaken uit het grotere geheel.
Doet hij dat wel, dan valt hij terug naar de puberale status die koste wat kost zijn eigen wil zal doordrijven.
Het leven zelf zal hem dan leren dat wie niet wil luisteren zal moeten voelen.
Volwassenheid die wil uitgroeien tot wijsheid legt zich neer bij het besef dat vrijheid de resultante is van het besef dat wanneer men zich vrijwillig onderwerpt aan de grotere wetmatigheden binnen de schepping, deze acht en eert, men vervolgens door de geest geïnspireerd, zich creatief kan uitdrukken en de wetmatigheden als instrumenten leert te hanteren om langs die weg medeschepper te worden van een nieuwe wereld.
Lang geleden toen de mensheid nog niet in de luxe leefde zoals we die nu kennen, gebeurde het elk jaar weer opnieuw dat hij zich tegenover krachten wist staan die hem ver te boven gingen.
Zeer talrijk daarom waren de rituelen en gebruiken die uitdrukking gaven aan de hoop en de verwachting om deze confrontatie met die krachten te overleven.
Een ieder van ons heeft voldoende verbeeldingskracht om zich voor te stellen wat ik hier bedoel.
Naast al deze rituelen leerde de mensheid langzaam aan ook om met behulp van de natuur, denk aan de ontdekking van vuursteen bv., ontdekkingen te doen die hij toepaste om zijn bestaan “aangenamer” te maken.
En zo heeft hij een lange weg afgelegd waarin hij zich steeds verder bevrijdde uit een “vijandige omgeving”.
En hoe meer zijn kracht en zijn vermogen tot handelen en reageren op toenam, hoe meer hij dacht dat zijn macht toenam en hoe sterker hij zich zelf ging zien als meester op aarde.
En zo ging hij op weg naar zijn kantelpunt.
Volwassen worden of de puber blijven die graag zijn eigen gang gaat.
Lang geleden vierden de oude culturen die onze contreien bewoonden in het putje van de winter, op een kruiskwartdag, dat is het punt dat ligt precies tussen de winter-zonnewende en de lente-evening, een belangrijke gebeurtenis.
Het was het moment in het jaar dat men tegenover één van de grootste krachten stond die op Moeder Aarde werkzaam staan.
De winter.
Deze ouden culturen, de Kelten, vierden daar hun feest Imbolc.
Op of rond de eerste en tweede februari.
Van oude korenschoven werden poppen gemaakt en deze werden geofferd aan de lichtgodin die tevens over de vruchtbaarheid regeerde.
Op haar rekende men, juist op het moment dat elk streepje leven, aan een onzichtbaar draadje hing en dreigde verloren te gaan gedurende de koudste tijd van het jaar.
Als men pech had, waren de voedselvoorraden uitgeput. Bracht de jacht nauwelijks iets op. Had men enkel nog elkaar.
Een vuur, elkaar en de hoop dat het grotere hen goedgezind zou zijn in de dagen die kwamen…
De ouderen in hun cultuur kenden, omdat het leven het hen had geleerd, wat ik hierboven beschreef en wat een korte omschrijving is van wat ook wel eens het beeld van de Waterman wordt genoemd.
Volwassenheid die wil uitgroeien tot wijsheid legt zich neer bij het besef dat vrijheid de resultante is van het besef dat wanneer men zich vrijwillig onderwerpt aan de grotere wetmatigheden binnen de schepping, deze acht en eert, men vervolgens door de geest geïnspireerd, zich creatief kan uitdrukken en de wetmatigheden als instrumenten leert te hanteren om langs die weg medeschepper te worden van een nieuwe wereld.
De Waterman, het beeld stelt een mens voor die een grote kruik op zijn rug draagt,
gevuld met water.
Maar het betreft hier levenswater dat hij uitgiet voor hen die er naar dorsten.
Het levenswater is het symbool van zijn vermogen om zijn denken, zijn innerlijke vuur, zo te gebruiken dat hij zich met zijn geest richt naar de andere wereld en daar peilt.
Zich middels die wereld te laten leiden, omdat hij die wereld ootmoedig benadert.
Zich daaraan wenst en weet te onderwerpen om vervolgens de opgedane inspiratie die hij in zijn kruik heeft verzameld, uit te schenken aan hen die daar om vragen.
En omdat de ideeën niet van hem zelf komen, zijn ze origineel, nieuw, revolutionair, visionair. Daardoor bevrijdend en vernieuwend met als gevolg dat de mensen in hun toepassing ervan zich verbonden weten met, omdat de ideeën telkens op het geheel zijn gericht.
Levenswater, als het niet vast gehouden wordt, wel eigen gemaakt door er van te drinken, maar niet eigen gemaakt door het vast te houden, wil verder stromen en een ieder voeden die naar de stroom toekomt.
Door enkel te drinken van en het water verder te laten stromen voor een ieder die na hem komt, weet men dat het water uiteindelijk terug thuis komt in de grote oceaan.
Om vervolgens daar vroeg of laat, weer te verdampen, zijn echte thuis op te zoeken, daar verzadigd te worden van nieuwe ideeën en impulsen die opnieuw uitgestort zullen worden over de aarde in een eeuwige kringloop.
Het is dit beeld dat in dit tijdsmoment tot ons komt en waar rond we kunnen vieren.
Als we de weg gaan om elkaar op te zoeken en te delen wat ons verbindt.
De Christelijke traditie heeft dit gebeuren naar zich toegetrokken en er een Maria feest opgeplakt. Maria Lichtmis.
Maar de Egyptenaren, lang voordat er zoiets als Christendom bestond, kenden hun korenschoven-poppen die ze offerden aan Isis, hun vruchtbaarheids leidsvrouwe.
De Ieren vieren nog altijd het feest verbonden met hun leidsvrouwe Brigit.
In IJsland liepen de vrouwen drie rondjes rond hun huis en nodigen de zonnegod uit om binnen te komen in een aangepast ritueel.
Dat het als een erg belangrijke tijdsmarkering gold, kan men zien aan de oriëntatie van cultusplaatsen. Bijvoorbeeld in Meath (Ierland) is de binnenste ruimte van de “Dumha na nGiall” perfect geligneerd op de richting van de opkomende zon op Imbolc en op Samhain.
Altijd en overal zullen er mensen zijn die eren, achten en vieren.
Trouwens acht en vier is twaalf en zo zijn we weer rond (de tafel).
© Willem Versteeg
20 januari 2023
de dag dat de Zon het beeld van de Waterman binnenwandelt.