De samenhangen voor de paastijd
Te midden van al het nieuws dat op ons af komt valt vooral op waar niet of nauwelijks over gesproken wordt.
Natuurlijk hangt dat in grote mate af van waar je naar kijkt en waar je naar luistert.
En dat op zijn beurt wordt weer bepaald door hoe je zelf in het leven staat.
Welke uitgangspunten je hanteert. Welke opvattingen je hebt.
Waar je wel en niet in gelooft.
Waar wordt dan niet of nauwelijks over gesproken?
Over de zin en betekenis van hetgeen ons overkomt.
Dit vraagt om een beschouwelijk standpunt.
Een standpunt dat terughoudend is in zijn reageren op.
Reageren op wordt veroorzaakt doordat je het leven ziet als bestaande uit twee tegengestelde krachten; goed en kwaad en alle mogelijke manifestaties van die twee.
De moment dat je iets in het leven benoemt als zijnde kwaad, heb je het tegenover het goede geplaatst en komt de automatische reactie naar boven het kwade te vernietigen teneinde het goede te laten zegevieren.
Er van uitgaande dat je kiest voor het goede.
Vernietigen kan op veel manieren.
Je er van af wenden. Het ontkennen. Het wegredeneren. Het bestrijden. Het uitroeien.
Ga zo maar door.
De geschiedenis heeft aangetoond dat kwaad dat bestreden werd vroeg of laat telkens weer terugkeert in een gewijzigde vorm.
Het voordeel hiervan is dat we leren steeds effectiever te vechten tegen, aangezien dat vermogen keer op keer weer wordt geactiveerd.
Maar het beoogde doel wordt nooit bereikt.
Want luister maar; hier wordt over gesproken.
Pokken is uit de wereld geholpen; dat hebben we overwonnen, hoor je virologen zeggen. Voor bepaalde griepvirussen hebben we vaccins.
Als we er veel geld inpompen kunnen we binnen afzienbare tijd een nieuw vaccin hebben.
En ondertussen doen we alles om het virus te bestrijden of het verder geen kansen te geven. Dus isolatie, lock downs en hopen dat er niet te veel slachtoffers zullen vallen.
Dit is een voorbeeld van reageren op, vechten tegen.
Is dit nu goed of slecht. Ik heb daar echt geen oordeel over.
Soms moet er gevochten worden.
Maar er is meer….
Nu je toch wat meer tijd over hebt, hoop ik, kijk dan nog eens daar deze uitzending: https://www.vpro.nl/programmas/tegenlicht/kijk/afleveringen/2019-2020/virus-van-morgen.html
Daar zijn mensen aan het woord die naast reageren op, ook zoeken naar oorzaken van en dingen durven zeggen die we liever niet graag horen.
Want als we goed luisteren naar hen dan horen we dat wij soms zelf bij de kwaden horen en dat we de kaart van de zondebok niet kunnen uitspelen.
Virussen die van dieren op mensen over gaan kunnen dat maar makkelijker doen daar waar grotere groepen van mensen en dieren veelvuldiger contact met elkaar maken.
En dat zegt iets over hoe we onze samenleving hebben ingericht.
En dan moeten we, reactief zoals we dreigen te zijn, niet direct de marktkramers in China de schuld geven, want onze manier van bio-industrie en omgaan met dieren in het algemeen toont talloze problematieken waarvoor velen hun ogen sluiten.
Globalisatie en een vrije-markteconomie blijken nu ook weer niet behulpzaam in dit tijdsgewricht.
Hier toont zich een al wat groter verband.
Maar we kunnen nog wat verder uitzoomen.
En dan hanteer ik het eerder genoemde begrip beschouwen in plaats van enkel reageren.
We kunnen reageren en ook beschouwen samen.
We hanteren dan een andere visie. Een visie die de wereld niet ziet als een strijdtoneel tussen tegenstellingen maar een wereld als een levend organisme opgenomen in een immens groter geheel.
We kijken dan vanuit andere maatstaven naar dit alles met behulp van systeemtheoretische inzichten die ons laten zien dat levende systemen hun eigen typische wetmatigheden hebben.
Eén van die wetmatigheden is dat elk levend systeem een feedback mechanisme in zich herbergt dat er voor zorgt dat wanneer een ontwikkeling binnen een deel van het systeem zich voordoet dat zich tegen het hele systeem dreigt te keren, er vanuit het centrale systeem een ontwikkeling in gang gezet wordt ter correctie opdat het geheel niet langer bedreigt wordt. Deze ontwikkeling wordt binnen het kleinere deel ervaren als een crisis. Voor het grote systeem geldt het als een reset, een reactie ter transformatie van het ontspoorde kleinere gedeelte.
Zoals een directie binnen een grote organisatie een personeelslid ter verantwoording kan roepen. Zoals een thymusklier de productie van witte bloedcellen opvoert voor de strijd tegen gevaarlijke indringers in het lichaam met als gevolg dat de patiënt koorts krijgt.
Zoals een massa honger lijdende betogers paleizen bestormt en koningen afzet.
Zoals een meteoriet die inslaat en mede verantwoordelijk is voor het verdwijnen van allerlei diersoorten en zo ruimte maakt voor andere diersoorten.
Zoals een planeet nog zonder naam heel lang geleden tegen onze planeet die wij Aarde zijn gaan noemen opbotste waarbij als gevolg daarvan onze huidige Maan ontstond.
Zonder die botsing en zonder deze Maan zouden wij hier als diersoort nooit zijn ontstaan…
Het hangt helemaal van je standpunt en je levensvisie af of je de directeur van hierboven de schuld geeft. Of de koorts probeert te bestrijden. De koning liggend onder de guillotine heeft zonder meer de opstandelingen de schuld van alles gegeven.
Is de meteoriet de schuld in de ogen van de dinosauriërs of moeten wij dank zeggen tegen de Maan omdat zij welbeschouwd op een bepaalde manier onze Moeder is, zoals bepaalde natuurvolkeren tot op de dag van vandaag geloven en in hun rituelen tot uitdrukking brengen. Of leeft dit weten diep door tot in de diepste krochten van ons reptielenbrein waardoor we misschien snappen dat Maria-vereringen niet uit te roeien zijn?
Alles hangt af van je standpunt.
Hoe breder en verder we uitzoomen hoe meer zin en betekenis we kunnen gaan ontdekken.
Is dat dan waar?
Welnee. Want je kunt altijd verder uitzoomen. De grens van je waarheidsvinding wordt enkel bepaald door het zoomvermogen van je kijker.
Wat hebben we er dan aan?
Dat kan ik voor jou niet bepalen.
Mij helpt het om zo ver als mogelijk uit te zoomen en de waarheid niet vast te leggen.
Het is mij niet om de waarheid te doen.
Het is mij te doen om wat het met me doet en hoe het bepalend is voor hoe ik me verhoudt naar andere mensen.
Mij geeft het een groots gevoel van ontzag en verbondenheid met.
Wij hebben met zijn allen een samenleving laten ontstaan die haar zwakheden en weeffouten toont juist op het moment dat de crisis intreedt.
Want in de systeemtheorie, binnen de wetten van de verandering, zorgt de verandering die de transformatie tot doel heeft enerzijds voor een crisis en anderzijds voor het medicijn doordat het in de crisis genadeloos de weeffouten toont en het gedrag mobiliseert dat nodig is voor de totstandbrenging van de nodige transformatie.
We hebben in de afgelopen jaren hier in Poustinia meerdere weekeinden georganiseerd rondom het enneagram van de verandering.
Om mensen te laten zien hoe we veranderingswetmatigheden kunnen leren toepassen op ons individuele leven.
Maar ze zijn ook toepasbaar op grotere verbanden. Ook op samenlevingen die een ernstige reset ondergaan. Die behoefte hebben aan een diepgaande transformatie.
Deze wetmatigheden tonen ons telkens weer deze drie aspecten:
Ten eerste:
De verandering wordt in gang gezet door een derde, onzichtbare kracht in de schepping die een transformatie beoogt. En ik bedoel hier niet het onzichtbare virus.
Nee het gaat hier over het sturende levende principe van het grotere geheel waar wij hier op Aarde slechts een minuscuul onderdeeltje van zijn.
Ten tweede:
De verandering toont zich in de vorm van een crisis en het manifesteert zich middels een levensvorm, hier een virus, die dreigt zijn eigen gastheer te doden.
Om ons te tonen dat ons gedrag op deze wereld de wereld dreigt te doden, mochten we dat nog NIET duidelijk hebben. En het grotere geheel grijpt dan in.
Ten derde:
Het mobiliseert een gedrag bij ons dat in de afgelopen tijd is ondergesneeuwd.
Het toont de ware kracht van solidariteit, creativiteit, nederigheid, de erkenning van gezag.
Precies die waarden waarop we een getransformeerde samenleving opnieuw moeten opbouwen. Niet voor enkelen die daarvan profiteren, maar leefbaar voor allen en voor het geheel.
Mijn vader en moeder die beiden de hongerwinter in 1944 in het westen van Nederland aan den lijve hebben meegemaakt, hebben mij vaak verteld dat zij voor geen goud die tijd hadden willen missen. Nooit hebben ze, naast zo veel bittere ellende, zo veel solidariteit en medemenselijkheid meegemaakt als toen.
Is dat niet wat we nu overal als paasbloemen in het gras de kop zien op steken.
Laten we goed voor deze nieuwe Paasboodschappers zorgen.
Want als we echt samen verder willen, zullen we ze hard nodig hebben.
Lieve groeten uit Poustinia,
© Willem Versteeg
1 april 2020
